Akord to zestaw co najmniej trzech różnych dźwięków, które wybrzmiewają jednocześnie. Te dźwięki różnią się wysokością i nazwą, a ich połączenie tworzy harmonię – czyli „tło” i „koloryt” dla melodii.
Jeśli grasz na gitarze lub fortepianie, to właśnie akordy nadają Twoim piosenkom charakter – sprawiają, że coś brzmi radośnie, smutno, nostalgicznie czy dramatycznie.
Ważna uwaga: jeśli zagrasz ten sam dźwięk w różnych oktawach (np. C w niskim i wysokim rejestrze), to nie jest akord. To wzmocnienie brzmienia jednego tonu, a nie harmonia w ścisłym sensie.
Jak zbudowany jest akord?
Najczęściej akordy buduje się tercjami, czyli odległościami między dźwiękami wynoszącymi trzy lub cztery półtony. Taka konstrukcja wynika z naturalnego szeregu harmonicznego – matematycznego porządku, w którym układają się alikwoty (składowe dźwięku).
Podstawowe rodzaje akordów:
- Trójdźwięk durowy – brzmi jasno, wesoło.
- Trójdźwięk molowy – brzmi poważniej, smutniej.
- Akord septymowy – dodaje napięcia, często używany w jazzie i bluesie.
- Akord nonowy, undecymowy, tercdecymowy – coraz bogatsze brzmienia, używane m.in. w jazzie, muzyce filmowej i fusion.
Składniki akordu
Każdy dźwięk w akordzie ma swoją funkcję i nazwę:
- Pryma – dźwięk podstawowy, od którego liczymy resztę.
- Tercja – określa tryb akordu (durowy czy molowy).
- Kwinta – stabilizuje brzmienie.
- Septyma, nona, undecyma, tercdecymа – dodają koloru i napięcia.
Przykład: w akordzie C-dur (C–E–G) prymą jest C, tercją E, kwintą G.
Pozycje i przewroty
Akord można zagrać w różnych układach. Jeśli najniżej jest pryma – to pozycja zasadnicza. Jeśli najniżej jest tercja lub kwinta – mówimy o przewrotach. To świetny sposób na urozmaicenie brzmienia, nawet jeśli akord teoretycznie jest ten sam.
Podział akordów
Możemy je klasyfikować na wiele sposobów:
- Ze względu na liczbę dźwięków
– trójdźwięki, czterodźwięki, pięciodźwięki itd. - Ze względu na brzmienie
– konsonansowe (harmonijne, „ładne”) i dysonansowe (napięciowe, wymagające rozwiązania). - Ze względu na funkcję w tonacji
– główne (tonika, subdominanta, dominanta) i poboczne.
Dlaczego akordy są ważne?
Akordy to szkielet większości utworów. To one decydują, jak odbierzemy melodię – czy zabrzmi pogodnie, mrocznie, czy napięciowo.
Dla muzyka znajomość akordów to narzędzie, które pozwala świadomie tworzyć emocje. Dla słuchacza – to klucz do rozumienia, dlaczego pewne momenty w piosence „łapią za serce”.
Ciekawostki
- Współczesna muzyka elektroniczna korzysta z akordów w zupełnie inny sposób – często przetwarzając je efektami, które całkowicie zmieniają ich charakter.
- Jazzmani często rozbudowują akordy, dodając do nich kolejne dźwięki, aby uzyskać bogatsze brzmienie.
- W muzyce rockowej i metalowej często spotyka się tzw. power chord – uproszczony akord z prymą i kwintą. Technicznie nie jest to pełny akord, ale brzmi potężnie.
