Staccato (wł. oderwany, oddzielony) to technika artykulacji w muzyce, w której kolejne dźwięki są grane krótko, ostro i wyraźnie oddzielone od siebie. W praktyce polega to na skróceniu wartości nuty i zaakcentowaniu jej początku, tak by powstał efekt rytmicznej, „poszarpanej” frazy.
To przeciwieństwo legato, które charakteryzuje się płynnością i łączeniem dźwięków w jedną całość.
Jak wykonuje się staccato na różnych instrumentach?
Instrumenty klawiszowe – staccato uzyskuje się poprzez szybkie uderzenie w klawisz i natychmiastowe oderwanie palca, co daje krótkie, wyraźne brzmienie.
Instrumenty smyczkowe – efekt staccato osiąga się przez nagłe zatrzymanie smyczka lub oderwanie go od struny, co sprawia, że dźwięk jest krótki i ostry.
Instrumenty dęte – staccato polega na skróceniu trwania dźwięku oraz użyciu specyficznego ataku, często z wykorzystaniem sylaby ta. Występują tu także techniki podwójnego i potrójnego staccata, które pozwalają grać szybkie powtarzające się dźwięki.
Gitara, harfa i inne instrumenty szarpane – dźwięk staccato powstaje poprzez natychmiastowe stłumienie struny po jej szarpnięciu lub przez szarpnięcie struny już delikatnie przytrzymanej.
Zapis staccato w nutach
W notacji muzycznej staccato oznacza się kropką nad lub pod nutą – w zależności od kierunku laseczki nuty. Dzięki temu wykonawca wie, że należy zagrać dźwięk krótko i oddzielnie od pozostałych.
Znaczenie tej techniki
Staccato nie tylko kontrastuje z legato, ale także nadaje muzyce energię, rytm i wyrazistość.
- W muzyce klasycznej często pojawia się w szybkich fragmentach, by nadać im lekkości.
- W jazzie i swingach staccato buduje charakterystyczny puls.
- W rocku i popie krótkie riffy gitarowe grane staccato dodają utworom dynamiki.
